ใครที่คิดว่าในอุตสาหกรรมดนตรีอินดี้บ้านเราจะห้ำหั่นกันแค่เรื่องสกิลการเล่นและเรียบเรียงดนตรีขั้นเทพขนาดที่ฟังแล้วจะประเทืองเรืองหูล่ะก็ ขอให้คิดใหม่ เพราะในความเป็นจริงมีศิลปินที่ไม่ได้เป็นสายนักดนตรีฝีมือเทพประทาน หรือคลั่งใคล้ในศาสตร์แห่งการบรรเลงเพียงอย่างเดียว อย่างที่รู้ ๆ กันว่าในแวดวงนี้มีคนจากอาชีพสายความคิดสร้างสรรค์ในสาขาอื่น ๆ ที่ก็มีความสนใจทางการดนตรีเช่นเดียวกัน ซึ่งคนพวกนี้แหละที่ได้สร้างรูปแบบที่แปลกใหม่ ไม่จำกัดอยู่ในกรอบ และเชื่อในอิสระของการนำเสนอดนตรีให้ออกมาในแง่มุมที่แตกต่างจากงานธรรมดาทั่วไปอย่างสิ้นเชิง เราขอเชิญผู้อ่านทุกท่านมาทำความรู้จักกับงานดนตรีที่ผสมผสานองค์ประกอบที่หลากหลายมากกว่าจังหวะและทำนองไปพร้อม ๆ กันได้แล้วกับ ฟังใจซีน #9 Freedom of Format เล่มนี้

นี่อาจไม่ใช่เรื่องใหม่นัก แต่ก็มีน้อยคนที่จะหยิบเรื่องราวของ concept band มาพูดถึงกันอย่างเป็นชิ้นเป็นอัน สำหรับรูปแบบแรกคือการนำเสนอภาพลักษณ์ของวงให้ผิดแผกไปจากปกติสามัญมนุษย์ ย้อนกลับไปช่วงยุค 90s ที่เราได้รู้จักกับวงดนตรีอย่าง Daft Punk ที่สร้างความฮือฮาให้กับคนฟัง เพราะการที่นักดนตรีนำเสนอตัวเองในรูปลักษณ์ของหุ่นยนต์ แต่การไม่ยอมเปิดเผยตัวตนยิ่งทำให้คนอยากเห็นใบหน้าที่แท้จริงเบื้องหลังหมวกกันน็อคคูล ๆ เหล่านั้น และอยากรู้ว่าทำไมพวกเขาจะต้องปิดบังตัวตน ตามประวัติแล้วเราอาจพบการให้เหตุผลว่า ระหว่างที่เขาทำเพลงในสตูดิโอเมื่อวันที่ 9 เดือน 9 ปี 1999 ตอนเวลา 9 โมง 9 นาที ก็เกิดระเบิด แล้วพอได้สติเลยกลายมาเป็นหุ่นยนต์ ซึ่งในความเป็นจริงแล้วพวกเขาแค่อาย กับอีกเหตุผลคือพวกเขาไม่อยากให้สาธารณะมารุกล้ำชีวิตส่วนตัวของพวกเขาและอยากให้โฟกัสกับผลงานมากกว่า นี่ก็เลยเป็นอีกข้อดีที่นอกจากคนจะรู้ว่าเพลงของพวกเขาจะต้องออกแนว electro house แล้วเราก็จะนึกถึงภาพคนสองคนเป็นหุ่นยนต์ retro futuristic ตอนฟังเพลง Daft Punk อย่างแน่นอน นอกจากนี้ยังมีวง Kiss, Slipknot, Buckethead, Deadmau5, Doom, Insane Clown Posse, Blue Man Group และ GWAR ที่เลือกจะปิดบังใบหน้าเช่นกัน ที่สำคัญคือศิลปินไทยที่ไม่ค่อยเปิดเผยตัวตนก็มีไม่ว่าจะเป็น พราย ปฐมพร ที่ทาตัวฟ้าและมีแถบคาดหน้าสีดำเป็นสัญลักษณ์ไว้ทุกข์กับการทำงานที่ไม่คิดว่าจะทำสำเร็จได้ หรืออย่าง The Charapaabs ที่กำลังเป็นที่จับตามองในช่วงเดือนที่ผ่านมาจากการปล่อยภาพชายชราสี่คนเล่นดนตรีแนววัยรุ่น แบบ คนแก่จะมาทำเพลงแนวนี้จริง ๆ หรือ แต่ไม่ต้องห่วงไปเพราะเล่มนี้เราก็จะได้ทำความรู้จักพวกเขามากยิ่งขึ้นในคอลัมน์ เห็ดหอม ฉบับนี้ด้วย

อีกกลุ่มนึงที่นำเสนอตัวเองในแบบ visual หรือ appearance จัด ๆ อย่าง OK Go ที่ต้องมากันสี่คนพร้อมท่าเต้นและมิวสิควิดิโอสุดเว่อร์วัง Devo วง art punk, new wave ที่โดดเด่นโด่งดังกับหมวกทรงกรวยเป็นชั้น ๆ Bo Ningen วง stoner rock จากญี่ปุ่นที่เปิดตัวมาประหนึ่งศาสดา ไว้ผมยาวกระเซิงถึงเอวพร้อมชุดกรุยกราย Kyary Pamyu Pamyu, Lady Gaga, Björk นี่ก็เข้าข่าย ซึ่งแต่ละคนก็จะมีคอนเซปต์การนำเสนอตัวเองในความหมายที่ต่างกัน แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นพวกเขาก็ต้องการที่จะแสดงอัตลักษณ์ของตัวเองให้ชัดเจนสอดคล้องกับเพลงที่ทำทั้งสิ้น ส่วนวงไทยก็มีอยู่หลาย ๆ กลุ่มเลยไม่ว่าจะเป็น Stylish Nonsense ที่มีอยู่ช่วงนึงก็หยิบเอาชุดกระโปรงมาใส่ขึ้นเวทีตอนแสดงสด Happy Band ที่มีผู้หญิงแต่งตัวคล้ายยามมาทำท่าแสดงประกอบเพลง คุณสอง วง Paradox หรือ Samurai Loud ที่แต่งตัวแฟนซีอยู่บ่อยครั้ง

นอกจากเรื่อง appearance ที่หลายวงเลือกหยิบจับมาใส่เพื่อนำเสนอด้านอื่น ๆ ในงานดนตรีของพวกเขาแล้ว ก็มีการนำเอาจิตรกรรมหรือศิลปะการแสดงเข้ามาผนวกกับดนตรี เช่น การจัดงานแสดงดนตรีสดประกอบการสร้างงานศิลปะไปควบคู่กัน มีนักเคลื่อนไหวมาเต้นรำประกอบดนตรีแบบไม่มีการเตรียมการหรือล่วงรู้แนวดนตรีที่ต้องแสดงร่วมมาก่อน การนำเอาเสียงบรรยากาศต่างมาตัดใส่เข้าไปปนกัน สร้างความบิดเบี้ยวของเสียงหรือเพิ่ม noise เพื่อให้ล่วงรู้ถึงสุ้มเสียงที่แตกต่างและแปลกใหม่ หรือคลิปที่ตั้งเครื่องดนตรีชนิดต่าง ๆ ไว้ในห้องแล้วปล่อยให้นกบินไปเกาะตามสายเหมือนพวกมันบรรเลงเพลงของตัวเอง การอ่านบทกวีประกอบการแสดงดนตรีสด การจัดแสงสีให้เปลี่ยนไปตามจังหวะและทำนองดนตรี การแต่งเพลงที่ยากแก่การตีความหรือการใช้ภาษาที่ผิดแผกไปจากประโยคพูดในชีวิตประจำวันเพื่อซ่อนความหมายหรือประเด็นที่ล่อแหลมแต่ยังอยากแสดงจุดยืนเพื่อวิพากษ์วิจารณ์ สิ่งเหล่านี้ล้วนแต่เป็นงานแนวทดลองในรูปแบบที่ไม่จำกัดที่หลายคนก็อยากจะเสาะหาอะไรใหม่ ๆ จากความเป็นไปได้ของสิ่งที่มีอยู่ตรงหน้าให้เกิดเป็นนวัตกรรมที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน