สำหรับใครที่เคยอัพโหลดเพลงเข้าสตรีมมิ่ง น่าจะเข้าใจถึงความยุ่งยากและระยะเวลายาวนานของมันกว่าจะจบสิ้น ซึ่งอาจทำให้หลาย ๆ คนไม่ได้สนใจเรื่อง ‘Metadata‘ (ข้อมูลเกี่ยวกับเจ้าของผลงาน) มากนัก แล้วรู้หรือไม่ว่า นี่คือช่องโหว่ที่ใหญ่มาก ๆ ของโลกยุคสตรีมมิ่ง และมันทำให้เงินหายต๋อมไปจากอุตสาหกรรมดนตรีกว่า 7 หมื่นล้านบาท!

โดย metadata คือข้อมูลเกี่ยวกับเพลงนั้น ๆ ทั้งชื่อเพลง ชื่อผู้แต่ง ชื่อโปรดิวเซอร์ ชื่อผู้จำหน่าย ชื่อค่ายเพลง และอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งข้อมูลเหล่านี้จะต้องซิงก์กันหมดทั้งอุตสาหกรรมดนตรี เพื่อให้ทุก ๆ ครั้งที่มีการเล่นเพลงนี้ เจ้าของผลงานทั้งหมดจะต้องได้รับเงิน ซึ่งถึงแม้มันจะฟังดูเป็นเรื่องเล็กน้อย แต่จริง ๆ แล้วมันเป็นสิ่งที่สำคัญมาก ๆ เพราะส่วนใหญ่เมื่อข้อมูลผิด เจ้าของผลงานก็จะไม่ได้เงิน โดยมันเป็นปัญหาใหญ่ที่กำลังคุกคามวงการในตอนนี้เพราะมันไม่มีการตรวจสอบก่อนปล่อยเพลง ใครจะเขียนอะไรทับข้อมูลของคนอื่นก็ย่อมทำได้ แล้วยิ่งการที่ metadta ถูกเก็บอยู่ตามที่ต่าง ๆ เป็นร้อย ๆ พัน ๆ ที่ทั่วโลก ทำให้เพียงสะกดผิดตัวอักษรก็ทำให้เงินหายต๋อมไปทันทีโดยไม่มีใครได้ประโยชน์

อีกปัญหาหนึ่งก็คือ database ของค่ายเพลงกับของ Spotify ก็ไม่เหมือนกัน ของ Spotify กับบริษัทจัดเก็บลิขสิทธิ์ก็ไม่เหมือนกัน โดยทุกคนเขียนซอฟท์แวร์เพื่อจัดเก็บข้อมูลเกี่ยวกับผู้ผลิตมาคนละตัวกัน ดังนั้นถ้าเครดิตเป็นของ Pro Tools engineer แล้วตัวระบบไม่รู้จักชื่อนี้ มันก็จะขอให้เปลี่ยนหรือขอให้กด ignore ซึ่งแน่นอนว่าพนักงานที่ดูแลส่วนใหญ่ก็แค่กด ignore ให้ผ่าน ๆ ไป แล้วเครดิตก็จะหายไปจากโลก แถมถ้าคุณ featuring กับหลาย ๆ ศิลปิน บางทีระบบก็ขอให้ลบชื่อคนอื่นออกเพื่อความไม่สับสน ทำให้เครดิตก็ไปถึงไม่ครบทุกคน

ในปี 2016 เพลงฮิต ๆ ในชาร์ตมีผู้แต่งเพลงเฉลี่ย 4 คนและผู้จัดจำหน่ายเฉลี่ย 6 คน ซึ่งหากเกิดข้อผิดพลาดแค่นิดเดียว หยาดเหงื่อที่ลงไปก็จะหายวับไปกับตา ซึ่งจากคดีที่ค่าย Victory Records เคยฟ้อง Spotify ทำให้มีสถิติมาว่าศิลปินอาจไม่ได้รับเงินกว่า 25% จากระบบสตรีมมิ่ง เพียงเพราะปัญหาเล็ก ๆ น้อย ๆ เหตุที่ทำให้เกิดเรื่องยุ่งยากทั้งหมดนี้ เพราะส่วนใหญ่กระบวนการส่งเพลงเข้าสตรีมมิ่งจะรีบมาก แถมยังวุ่นวายเพราะทุกวันนี้มีเพลงเข้าระบบสตรีมมิ่งกว่าวันละ 25,000 เพลง! ทั้งเวอร์ชั่นรีมิกซ์ คัฟเวอร์ บรรเลง ฯลฯ จากเดิมที่มีการปล่อยอัลบั้มปีละ 100,000 อัลบั้มเท่านั้น โดยไม่ว่าจะระบบไหนก็ไม่มีอะไรรองรับ เซ็นเอกสารก็ยังไม่มี

พออ่านถึงตรงนี้หลายคนอาจมีคำถามว่า แล้วแก้ metadata ไม่ได้เหรอ?​ คำตอบคือได้ แต่ต้องเริ่มจากการที่มีใครซักคนเจอจุดผิดพลาดก่อน แล้วตามไปแก้ในทุก ๆ ที่ที่มีข้อมูลนี้ปรากฎอยู่ ซึ่งบางครั้งถึงแก้แล้ว ค่ายเพลงหรือผู้จำหน่ายก็อาจจะไม่จ่ายเงินที่หายไปของคุณอยู่ดีเพราะมันนานเกินไปแล้ว หรืออย่างวิธีแก้ที่จะให้รวม database ทั้งหมดมาอยู่ที่เดียวกัน ก็เป็นไปได้ยากด้วยปัญหามากมายทั้งเรื่องการไม่ลงรอยกัน เรื่องระบบของแต่ละประเทศที่ไม่เหมือนกัน เรื่องข้อมูลที่เป็นความลับของแต่ละบริษัท เรื่องเงินลงทุน เรื่องภาษา เรื่องกฎหมายลิขสิทธิ์ที่แตกต่าง และอีกมากมาย ซึ่งแค่คิดก็ยากมาก ๆ แล้ว

ซึ่งผู้เชี่ยวชาญด้านข้อมูลเพลงก็ได้แนะนำไว้ว่า ทางที่ดีคือควรจะสร้างเครดิตไปผูกไว้กับตัวเพลงให้เร็วที่สุด ตั้งแต่เริ่มงานเลยได้ยิ่งดี โดยปัจจุบันมีแอพฟรีอย่าง Splits ที่ให้ศิลปินสร้างข้อตกลงออนไลน์ได้ว่ามีใครต้องได้ผลประโยชน์จากเพลงนี้บ้าง หรือจะเป็นโปรแกรมอย่าง Creator Credits (เดิมชื่อ Session)  ที่ใช้ควบคู่กับโปรแกรมทำเพลงอย่าง Pro Tools ซึ่งจะฝังเครดิตคนทำเพลงลงไปในไฟล์เลย ซึ่ง Creator Credits ก่อตั้งโดย Max Martin โปรดิวเซอร์เจ้าของเพลงฮิตอย่าง As Long as You Love Me, Oops!… I Did It Again, I Kissed a Girl และหนึ่งในสมาชิกวง ABBA อย่าง Björn Ulvaeus

ซึ่งถึงแม้การแก้ไขข้อมูลทั้งหมดและรวมศูนย์กลางอาจฟังดูเป็นเรื่องเป็นไปไม่ได้ แต่หลาย ๆ บริษัทก็พยายามจะร่วมมือกันแล้วทำให้มันสำเร็จให้จงได้ ซึ่งก่อนจะถึงวันนั้น ทุกคนต้องปกป้องสิทธิ์ของตัวเองด้วยการใส่ metadata ของเพลงให้ถูกต้องตั้งแต่เริ่มงาน เพราะไม่ว่าเพลงเราจะดังหรือไม่ดัง เราก็ควรได้รับเงินอย่างครบถ้วน โดยเมื่อส่งสตรีมมิ่งก็ควรตรวจสอบ และติดตามว่าข้อมูลถูกต้องหรือไม่ เพื่อไม่ให้เสียสิทธิ์กันนะ ใครมีข้อมูลอะไรก็มาแชร์กันได้จ้า

อ่านต่อ

ลิขสิทธิ์ดนตรี – ปัญหาความไม่เข้าใจที่ค้างคา

เมื่อ Music Streaming ทำให้เพลงสมัยนี้แปลกขึ้นทุกวัน?

Music streaming ทำให้เพลงสมัยนี้มีอินโทรสั้นลงเหลือแค่ 5 วินาที!?

อ้างอิง

METADATA IS THE BIGGEST LITTLE PROBLEM PLAGUING THE MUSIC INDUSTRY What’s The Deal With Black Box Royalties? Publishers Said to Be Missing As Much as 25 Percent of Streaming Royalties

• Twitter
• Line